[2023] Lịch sử các bệnh dịch lớn trên Thế Giới

[2023] Lịch sử các bệnh dịch lớn trên Thế Giới (update)

Dưới đây là một số bệnh dịch lớn trong lịch sử và thông tin cơ bản về chúng:

1. Dịch bệnh Antonine (165-180 AD)
   • Nơi phát sinh: Đế quốc La Mã
   • Ước lượng số người chết: 5 triệu

   • Dịch bệnh Antonine, còn được gọi là Dịch bệnh của Hoàng đế Antoninus, là một cuộc dịch bệnh xảy ra vào thế kỷ 2 sau Công nguyên, trong thời kỳ của Hoàng đế La Mã Marcus Aurelius Antoninus, được gọi tắt là Hoàng đế Antoninus hay Marcus Aurelius. Dịch bệnh này đã ảnh hưởng đến Đế quốc La Mã từ năm 165 đến khoảng 180 sau Công nguyên.

     Tuy nhiên, không có sự hiểu biết chi tiết về loại bệnh cụ thể gây ra Dịch bệnh Antonine vì thông tin về dịch bệnh này đã bị mất trong lịch sử. Người ta chỉ có thể dự đoán về nguyên nhân và triệu chứng dựa trên các tài liệu lịch sử cổ điển.

     Có một số giả thuyết về nguyên nhân của Dịch bệnh Antonine, bao gồm viêm nhiễm đường hô hấp hoặc các bệnh truyền nhiễm khác. Một số thông tin lịch sử ghi lại rằng dịch bệnh này đã tàn phá quân đội La Mã trong thời kỳ chiến tranh với các phe quân nổi dậy và thậm chí đã ảnh hưởng đến Hoàng đế Antoninus chính mình.

     Mặc dù không rõ ràng về nguyên nhân cụ thể, Dịch bệnh Antonine đã gây ra nhiều thảm họa và là một ví dụ về cách các dịch bệnh có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến các tình hình lịch sử và quân sự.

2. Dịch bệnh Justinian (541-542 AD)
   • Nơi phát sinh: Đế quốc Byzantine, đặc biệt là thành phố Constantinople
   • Ước lượng số người chết: 25-50 triệu

   • Dịch bệnh Justinian, còn được gọi là Dịch bệnh Justinian I hoặc Dịch bệnh Cúm Justinian, là một cuộc dịch bệnh lớn xảy ra trong thế kỷ 6 sau Công nguyên trong Đế quốc Byzantine (còn gọi là Đế quốc Đông La Mã) dưới triều đại của Hoàng đế Justinian I. Dịch bệnh này được ghi chép bởi nhà sử học Procopius.

     Dịch bệnh Justinian là một dạng của cúm, và nó được cho là đã gây ra nhiều tử vong và đại dịch trong khu vực Địa Trung Hải và các vùng lân cận vào thập kỷ 540 và 541, với một số báo cáo về sự lan truyền kéo dài đến năm 542. Dịch bệnh này có thể đã làm chết hàng triệu người và ảnh hưởng đến cả thành phố Constantinople (Istanbul ngày nay) – trung tâm của Đế quốc Byzantine.

     Tuy nhiên, dịch bệnh này không được ghi chép chi tiết và không có thông tin cụ thể về nguyên nhân gây ra nó. Các nhà nghiên cứu hiện đại đã đưa ra nhiều giả thuyết về loại vi rút hoặc vi khuẩn có thể đã gây ra Dịch bệnh Justinian, nhưng không có sự đồng thuận nào về nguyên nhân cụ thể.

     Dịch bệnh Justinian có một tác động lớn đến lịch sử và xã hội của thời kỳ đó. Nó có thể đã ảnh hưởng đến khả năng của Đế quốc Byzantine thực hiện các chiến dịch quân sự và kinh tế của họ. Cuộc dịch bệnh này cũng là một trong những ví dụ đầu tiên về sự lan truyền quy mô lớn của một dịch bệnh trong lịch sử thế giới.

3. Dịch bệnh Cảm đen (1347-1351)
   • Nơi phát sinh: Châu Á và lan rộng ra toàn châu Âu
   • Ước lượng số người chết: 75-200 triệu

   • Dịch bệnh Cảm đen (Black Death) là một trong những dịch bệnh lớn và nghiêm trọng nhất trong lịch sử thế giới. Nó xảy ra từ năm 1347 đến 1351 và lan rộng trên khắp châu Âu, châu Á và châu Phi. Dịch bệnh này gây ra một thảm họa vô cùng khủng khiếp, làm mất đi một số lượng lớn dân số và có tác động đáng kể đến văn hóa, kinh tế và xã hội của thời kỳ Trung Cổ.

     Dịch bệnh Cảm đen gây ra bởi một loại vi khuẩn được gọi là Yersinia pestis, và nó chủ yếu lan truyền qua bọ chét. Có hai biến thể chính của dịch bệnh Cảm đen:

     1. Bubonic Plague (Cảm đen bọ chét): Biến thể này là hình thức phổ biến nhất và thường được truyền qua bọ chét. Các triệu chứng bao gồm viêm nhiễm nhanh chóng của các núm mủ bọ chét dưới da (gây ra sưng to và đau đớn) và các triệu chứng sốt và đau nhức cơ bắp.
     2. Pneumonic Plague (Cảm đen phổi): Biến thể này liên quan đến nhiễm trùng phổi và có thể truyền từ người này sang người khác qua không khí, thường qua tiếp xúc gần. Cảm đen phổi thường dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng hơn và có tỷ lệ tử vong cao hơn.

     Dịch bệnh Cảm đen được cho là đã giết chết khoảng 75 triệu đến 200 triệu người trên khắp thế giới, tùy thuộc vào các ước tính khác nhau. Tại châu Âu, dịch bệnh này đã làm mất đi khoảng 30-60% dân số. Nó ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của cuộc sống, từ nền kinh tế đến tôn giáo và văn hóa. Một số người tin rằng Dịch bệnh Cảm đen đã góp phần vào sự kết thúc của thời kỳ Trung Cổ và khởi đầu cho những thay đổi xã hội và kinh tế trong thời kỳ Phục hưng (Renaissance) ở châu Âu.

4. Dịch bệnh Cúm Tây Ban Nha (1918-1919)
   • Nơi phát sinh: Khắp nơi trên thế giới
   • Ước lượng số người chết: 50 triệu

   • Dịch bệnh Cúm Tây Ban Nha (Spanish flu) là một dịch bệnh cúm nghiêm trọng và toàn cầu xảy ra vào cuối Thế chiến I và đầu thập kỷ 1920. Mặc dù có tên gọi “Cúm Tây Ban Nha,” dịch bệnh này không bắt nguồn từ Tây Ban Nha và thậm chí còn không phải là loại cúm tiêu biểu của Tây Ban Nha. Tên gọi này được sử dụng vì Tây Ban Nha là một trong những quốc gia đầu tiên báo cáo về dịch bệnh này một cách trung thực và công khai.

     Dịch bệnh Cúm Tây Ban Nha gây ra bởi một biến thể của virus cúm H1N1, một loại virus gây ra các triệu chứng giống cúm ở người. Dịch bệnh này lan rộng rất nhanh và ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn cầu trong thời gian ngắn.

     Dưới đây là một số thông tin chi tiết về Dịch bệnh Cúm Tây Ban Nha:

     1. Thời gian: Dịch bệnh bắt đầu vào năm 1918 và kéo dài đến năm 1919, với một số biến thể và làn sóng gia tăng độc hại trong khoảng thời gian này.
     2. Quy mô: Dịch bệnh Cúm Tây Ban Nha đã lan rộng trên khắp thế giới, ảnh hưởng đến mọi châu lục và gây ra tử vong hàng triệu người. Tính tổng cộng về quy mô và tác động của nó vẫn còn tranh cãi, nhưng nó được cho là đã giết chết từ 50 triệu đến 100 triệu người trên toàn thế giới.
     3. Triệu chứng: Dịch bệnh này có thể gây ra các triệu chứng cúm cổ điển như sốt, ho, đau đầu, và mệt mỏi, nhưng nó cũng có thể gây ra các triệu chứng nặng hơn như viêm phổi và sưng phổi, gây tử vong.
     4. Đặc điểm độc đáo: Một đặc điểm độc đáo của Dịch bệnh Cúm Tây Ban Nha là sự tác động mạnh mẽ đến người trẻ và người trưởng thành, trong khi các cuộc cúm truyền thống thường ảnh hưởng nhiều đến trẻ em và người cao tuổi.

     Dịch bệnh Cúm Tây Ban Nha đã có một tác động đáng kể đến xã hội và kinh tế toàn cầu, và nó vẫn là một đối tượng nghiên cứu và học hỏi quan trọng về cách kiểm soát và đối phó với các dịch bệnh lớn.

5. Dịch bệnh HIV/AIDS (1981-đến nay)
   • Nơi phát sinh: Từ châu Phi và lan rộng ra toàn cầu
   • Ước lượng số người chết: Hơn 32 triệu (tính đến năm 2019)

   • Dịch bệnh HIV/AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome) là một dịch bệnh nhiễm trùng được gây ra bởi Virus Nguy cơ Tổng hợp (Human Immunodeficiency Virus – HIV). Dịch bệnh này có một lịch sử phức tạp và đáng chú ý trong thế kỷ 20 và 21, và nó đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe toàn cầu, xã hội và kinh tế.

     Dưới đây là một số thông tin chi tiết về Dịch bệnh HIV/AIDS:

     1. Thời gian: Dịch bệnh HIV/AIDS lần đầu tiên được công bố vào năm 1981 khi các trường hợp hiếm gặp của các bệnh nhiễm trùng và ung thư được phát hiện ở những người có hệ thống miễn dịch suy yếu. Sau đó, virus HIV được xác định là nguyên nhân gây ra bệnh AIDS.
     2. Nguyên nhân và lây truyền: HIV là một virus lây truyền qua tiếp xúc với máu, dịch âm đạo, dịch tiết âm đạo, dịch tiết trực tràng, và sữa mẹ của người nhiễm virus hoặc qua các cách khác liên quan đến máu. Các cách thức phổ biến lây truyền bao gồm quan hệ tình dục không bảo vệ, chia sẻ chung vật dụng tiêm chích, và từ mẹ sang con trong thai kỳ hoặc qua sữa mẹ.
     3. Triệu chứng: HIV tấn công hệ thống miễn dịch của cơ thể, làm suy yếu khả năng chống lại các bệnh nhiễm trùng và ung thư. Các triệu chứng của AIDS có thể bao gồm sốt, mệt mỏi, giảm cân, nhiễm trùng nặng nề, và ung thư. Tuy nhiên, có thể mất nhiều năm hoặc thậm chí nhiều thập kỷ sau khi nhiễm HIV mới phát triển các triệu chứng AIDS.
     4. Trị liệu: Hiện tại, không có phương pháp chữa trị HIV/AIDS hoàn toàn, nhưng có thuốc ức chế virus (Antiretroviral Therapy – ART) có thể kiểm soát bệnh và kéo dài tuổi thọ của người nhiễm HIV. ART giúp làm giảm lượng virus trong máu và duy trì hàm lượng tế bào CD4, đồng thời ngăn ngừa sự tiến triển từ HIV sang AIDS.
     5. Ảnh hưởng xã hội: Dịch bệnh HIV/AIDS đã có tác động lớn đến xã hội và cộng đồng, gây ra mất mát toàn diện về cuộc sống, gia đình, và kinh tế. Nó đã tạo ra một sự tập trung vào các chiến dịch hướng dẫn về giới tính an toàn, việc tiêm chích an toàn, và các chương trình hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS.

     Dịch bệnh HIV/AIDS vẫn là một thách thức toàn cầu trong lĩnh vực y tế và xã hội. Tuy đã có sự tiến bộ trong điều trị và phòng ngừa HIV, nhưng việc tiếp tục nghiên cứu và công tác giáo dục là rất quan trọng để kiểm soát và đối phó với dịch bệnh này.

6. Dịch bệnh SARS (2002-2003)
   • Nơi phát sinh: Trung Quốc
   • Ước lượng số người chết: 774

   • Dịch bệnh SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) là một dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm xuất hiện lần đầu tiên vào cuối năm 2002 và kéo dài đến năm 2003. Dịch bệnh này được gây ra bởi một loại coronavirus được gọi là SARS-CoV, và nó đã gây ra một đợt bùng phát dịch bệnh đáng sợ và có khả năng tử vong cao.

     Dưới đây là một số thông tin chi tiết về Dịch bệnh SARS:

     1. Thời gian và nguồn gốc: SARS bắt đầu xuất hiện ở khu vực Đông Nam Á, chủ yếu là ở Trung Quốc, vào cuối năm 2002. Nguyên nhân ban đầu được cho là có liên quan đến thị trường thú y ở thành phố Guangzhou, Trung Quốc, nơi virus có thể đã được truyền từ loài động vật sang con người.
     2. Lây truyền: SARS lây truyền từ người này sang người khác chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp và gián tiếp với các giọt nước bọt và tiết chất đường hô hấp của người nhiễm virus, thông qua ho, hắt hơi, và tiếp xúc với các bề mặt nhiễm bệnh.
     3. Triệu chứng: SARS thường bắt đầu bằng các triệu chứng giống cúm như sốt cao, đau họng, ho, và mệt mỏi. Sau đó, nó có thể tiến triển thành triệu chứng nặng hơn bao gồm khó thở và viêm phổi nặng.
     4. Đặc điểm nguy hiểm: SARS có tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt là ở những người có tuổi hoặc sức kháng cơ thể suy yếu. Tỷ lệ tử vong của SARS ước tính vào khoảng 10% và có thể cao hơn trong một số trường hợp.
     5. Kiểm soát và ảnh hưởng: SARS đã gây ra sự báo động toàn cầu và tạo ra một cuộc khẩn cấp quốc tế. Qua các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt, quản lý cách ly xã hội, và nghiên cứu về virus, dịch bệnh SARS đã được kiểm soát và dừng lại vào năm 2003. Dịch bệnh này đã ảnh hưởng đến sức khỏe, kinh tế và du lịch trong khu vực và toàn cầu.

     SARS đã tạo ra những bài học quan trọng về quản lý dịch bệnh và tạo ra cơ sở cho sự chuẩn bị và ứng phó với các dịch bệnh truyền nhiễm tương lai.

7. Dịch bệnh Ebola (2014-2016)
   • Nơi phát sinh: Tây Phi
   • Ước lượng số người chết: Hơn 11,000

   • Dịch bệnh Ebola (Ebola outbreak) vào giai đoạn 2014-2016 là một cuộc bùng phát lớn của virus Ebola ở Tây Phi, đặc biệt là ở các quốc gia Guinea, Liberia và Sierra Leone. Đây là một trong những dịch bệnh Ebola lớn nhất và nghiêm trọng nhất trong lịch sử, và nó đã gây ra sự lo sợ và có tác động nghiêm trọng đến sức khỏe và xã hội của khu vực và thế giới.

     Dưới đây là một số thông tin chi tiết về Dịch bệnh Ebola (2014-2016):

     1. Thời gian và nguồn gốc: Dịch bệnh Ebola bắt đầu vào cuối năm 2013 tại Guinea và sau đó lan rộng sang Liberia, Sierra Leone và một số quốc gia khác ở Tây Phi. Cuộc dịch bệnh này kéo dài đến năm 2016 trước khi được công bố là đã kết thúc.
     2. Lây truyền: Ebola là một loại virus lây truyền qua tiếp xúc với chất nhiễm bệnh từ các người bị nhiễm virus Ebola hoặc qua tiếp xúc với các loài động vật nhiễm virus, như linh dương và khỉ. Lây truyền diễn ra chủ yếu qua tiếp xúc với máu, nước tiểu, chất nôn, chất phân, dịch mắt, dịch miệng, hoặc các vết thương.
     3. Triệu chứng: Triệu chứng của Ebola bao gồm sốt cao, đau đầu, đau cơ, buồn nôn, nôn mửa, và tiêu chảy. Triệu chứng nặng hơn có thể bao gồm chảy máu trong các nơi khác nhau của cơ thể và suy yếu hệ thống miễn dịch.
     4. Tính tử vong: Ebola có tỷ lệ tử vong cao, thường vượt quá 50% và có thể cao hơn trong một số cuộc dịch. Tuy nhiên, tỷ lệ tử vong có thể giảm đi nếu bệnh được phát hiện sớm và điều trị y tế đúng cách.
     5. Kiểm soát và ảnh hưởng: Dịch bệnh Ebola 2014-2016 đã đòi hỏi sự đáp ứng quốc tế và cộng đồng quyết liệt để kiểm soát và đối phó với dịch bệnh. Quy trình kiểm soát bao gồm việc tách ly các người nhiễm bệnh, theo dõi tiếp xúc gần, và triển khai các biện pháp vệ sinh cá nhân. Các tổ chức quốc tế và quốc gia đã hợp tác để cung cấp hỗ trợ y tế và tài chính cho các quốc gia bị ảnh hưởng.

     Dịch bệnh Ebola 2014-2016 đã dẫn đến nhiều nỗ lực nghiên cứu và phát triển về vắc-xin và phác đồ điều trị, và nó đã đánh dấu sự quan tâm toàn cầu đối với chuẩn bị và ứng phó với các dịch bệnh nhiễm trùng truyền nhiễm.

8. Dịch bệnh COVID-19 (2019-đến nay)
   • Nơi phát sinh: Trung Quốc
   • Tính đến ngày 18 tháng 9 năm 2023, số người chết do dịch bệnh COVID-19 trên toàn thế giới là 6,915,957 người.

   • Dịch bệnh COVID-19 là một dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus SARS-CoV-2 gây ra. Dịch bệnh này đã bắt đầu ở thành phố Wuhan, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc vào cuối năm 2019 và đã lan rộng trên toàn thế giới. Dịch COVID-19 đang diễn ra và tiếp tục ảnh hưởng đến sức khỏe, xã hội và kinh tế của nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn cầu.

     Dưới đây là một số thông tin chi tiết về Dịch bệnh COVID-19:

     1. Thời gian và nguồn gốc: Dịch bệnh COVID-19 xuất hiện lần đầu tiên vào cuối năm 2019 và bắt đầu từ thị trấn Huanan, thành phố Wuhan, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Nguyên nhân ban đầu được cho là có liên quan đến một thị trường thú y nơi bán các loài động vật hoang dã.
     2. Lây truyền: COVID-19 lây truyền từ người này sang người khác chủ yếu qua tiếp xúc gần, giọt nước bọt từ ho, và tiếp xúc với các bề mặt nhiễm virus. Nó cũng có thể lây truyền qua không khí trong các môi trường đông người, đặc biệt là trong các không gian kín đáo và không thoáng hơi.
     3. Triệu chứng: Triệu chứng phổ biến của COVID-19 bao gồm sốt, ho khan, khó thở, mệt mỏi và đau cơ. Tuy nhiên, dịch bệnh này có thể gây ra nhiều biểu hiện khác và triệu chứng nặng hơn, bao gồm viêm phổi và sự suy yếu của các hệ thống cơ thể khác.
     4. Tính tử vong: Tỷ lệ tử vong của COVID-19 biến đổi tùy theo địa điểm và nhóm người bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, nó thường thấp hơn so với các dịch bệnh trước đó như SARS và MERS, với tỷ lệ tử vong chung khoảng 1-3%.
     5. Kiểm soát và ảnh hưởng: COVID-19 đã tạo ra một cuộc khủng hoảng toàn cầu và đòi hỏi các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt, bao gồm cách ly xã hội, đeo khẩu trang, tiêm chủng, kiểm tra và theo dõi tiếp xúc. Nó đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế và cuộc sống hàng tỷ người trên khắp thế giới.

     Dịch bệnh COVID-19 vẫn đang tiếp diễn và việc tiếp tục nghiên cứu, phát triển vắc-xin và ứng phó là quan trọng để kiểm soát và đối phó với dịch bệnh này.