Đương quy (Angelica sinensis) – công dụng và bài thuốc dân gian
33 lượt xem
Đương quy còn được biết đến với tên gọi Angelica sinensis, là một loại thảo dược quý trong y học cổ truyền của Trung Quốc, và cũng phổ biến trong y học truyền thống của một số quốc gia châu Á khác, bao gồm Việt Nam. Cây này nổi tiếng với những công dụng chữa bệnh và lành tính, đặc biệt đối với phụ nữ.
- Tên theo từng vùng miền: Nhân sâm dành cho nữ giới, Xuyên quy, Vân quy, Tần quy
- Tên khoa học: Angelica sinensis (oliv) Diels.
- Tên tiếng Anh: Dong Quai, Angelica Root
- Tên tiếng Trung: 当归 (Dāngguī)
1. Xuất xứ và phân bố:
Đương quy có nguồn gốc từ Trung Quốc, thường mọc ở các vùng núi cao từ 2000 – 3000m, nơi có không khí ẩm mát. Hiện nay, thảo dược này cũng được trồng ở nhiều địa phương khác như Hòa Bình, Lai Châu, Lào Cai, Đà Lạt, Tây Nguyên.
2. Đặc điểm hình thái:
- Đặc điểm hình thái: Đương quy là loại cây thân thảo, cao khoảng 1-2 mét. Lá cây mọc xen kẽ, chia làm nhiều lớp, mỗi lá lại chia nhỏ thành nhiều lá chét. Hoa của Đương quy nhỏ, màu trắng hoặc hơi vàng, mọc thành cụm. Cây có rễ hình trụ, dài, phình to ở phần giữa và thường có màu nâu sẫm.
- Bộ phận dùng làm thuốc:
- Phần chính của Đương quy được sử dụng làm thuốc là rễ.
- Rễ Đương quy thường được thu hoạch từ cây 3-4 tuổi. Sau khi thu hoạch, rễ được làm sạch, cắt thành từng miếng, và phơi khô hoặc sấy khô.
3. Thành phần:
Thành phần hóa học:
- Đương quy chứa một loạt các hợp chất hóa học bao gồm coumarins, ferulic acid, ligustilide, và các loại polysaccharides.
- Cụ thể, các coumarins bao gồm osthol, angelol, và scopoletin.
- Ligustilide là một hợp chất phthalide, nổi bật với mùi thơm đặc trưng của Đương quy.
- Ferulic acid là một loại axit hữu cơ có tác dụng chống oxy hóa mạnh.
- Polysaccharides trong Đương quy cũng đóng vai trò quan trọng trong các tác dụng của nó.
Công dụng của từng thành phần:
- Coumarins: Có khả năng cải thiện tuần hoàn máu, giảm đau và chống viêm.
- Ferulic acid: Cung cấp tác dụng chống oxy hóa, giúp giảm viêm và bảo vệ cơ thể khỏi tổn thương do gốc tự do.
- Ligustilide: Góp phần tạo mùi thơm đặc trưng, giảm đau và thúc đẩy lưu thông máu.
- Polysaccharides: Hỗ trợ hệ miễn dịch, cung cấp tác dụng bổ máu và tăng cường sức khỏe tổng thể.
4. Công dụng:
- Theo đông y, y học cổ truyền, y học truyền thống: Đương quy được sử dụng để điều trị nhiều vấn đề sức khỏe, nhất là các bệnh liên quan đến phụ nữ như rối loạn kinh nguyệt, đau kinh, và các triệu chứng của mãn kinh. Nó cũng được dùng để hỗ trợ điều trị thiếu máu, cải thiện tuần hoàn máu và tăng cường hệ miễn dịch. Đương quy thường được phối hợp với các loại thảo mộc khác để tăng cường hiệu quả và giảm bớt tác dụng phụ.
- Theo y học hiện đại: Trong y học hiện đại, Đương quy được nghiên cứu cho những đặc tính có thể hỗ trợ hệ tim mạch, chống viêm và cải thiện các vấn đề liên quan đến hệ nội tiết. Tuy nhiên, sử dụng Đương quy trong y học hiện đại thường cần cẩn trọng và dựa trên các nghiên cứu khoa học. Nó có thể tương tác với một số loại thuốc và không phù hợp với một số đối tượng nhất định.
5. Bài thuốc dân gian:
Đương quy (Angelica sinensis) là một vị thuốc phổ biến trong Đông y, được sử dụng trong nhiều bài thuốc khác nhau. Dưới đây là 10 bài thuốc tiêu biểu sử dụng Đương quy:
Tóm tắt nội dung
1. Bài thuốc bổ huyết
- Công dụng: Bổ huyết, điều kinh
- Bệnh lý: Thiếu máu, rối loạn kinh nguyệt
- Phối hợp thuốc:
- Đương quy (Angelica sinensis) 15g
- Hoàng kỳ (Astragalus membranaceus) 15g
- Bạch thược (Paeonia lactiflora) 12g
- Cách chế biến: Rửa sạch các vị thuốc. Đương quy, Hoàng kỳ, và Bạch thược được cho vào nồi cùng 1 lít nước. Đun sôi, sau đó giảm lửa và sắc trong khoảng 40-60 phút cho đến khi còn khoảng 300ml nước. Lọc bỏ bã, lấy nước thuốc để sử dụng.
- Hướng dẫn sử dụng: Uống ngày 2 lần, mỗi lần 150ml.
- Lưu ý: Không dùng cho phụ nữ có thai, người đang chảy máu.
2. Bài thuốc điều trị đau bụng kinh
- Công dụng: Giảm đau, điều hòa kinh nguyệt
- Bệnh lý: Đau bụng kinh
- Phối hợp thuốc:
- Đương quy 20g
- Bạch thược (Paeonia lactiflora) 15g
- Bạch linh (Poria cocos) 15g
- Cách chế biến: Rửa sạch Đương quy, Bạch thược, và Bạch linh. Cho tất cả vào nồi với khoảng 800ml nước. Sắc trên lửa nhỏ cho đến khi nước cô đặc còn khoảng 300ml. Lọc và lấy nước thuốc.
- Hướng dẫn sử dụng: Uống khi bụng đau.
- Lưu ý: Không sử dụng khi bụng không đau.
3. Bài thuốc chống suy nhược
- Công dụng: Bồi bổ cơ thể, tăng cường sức khỏe
- Bệnh lý: Suy nhược cơ thể
- Phối hợp thuốc:
- Đương quy 10g
- Nhân sâm (Panax ginseng) 10g
- Bạch truật (Atractylodes macrocephala) 10g
- Cách chế biến: Đương quy, Nhân sâm, và Bạch truật được rửa sạch và cho vào nồi cùng với 600ml nước. Đun sôi sau đó giảm lửa và sắc trong khoảng 30-45 phút. Lọc lấy nước thuốc.
- Hướng dẫn sử dụng: Uống mỗi ngày 1 lần.
- Lưu ý: Không dùng cho người có huyết áp cao.
4. Bài thuốc trị thiếu máu
- Công dụng: Bổ máu, cải thiện tình trạng thiếu máu
- Bệnh lý: Thiếu máu
- Phối hợp thuốc:
- Cách chế biến: Rửa sạch các vị thuốc và cho vào nồi cùng 700ml nước. Sắc trên lửa nhỏ cho đến khi còn khoảng 350ml. Lọc và chia làm 2 phần để uống trong ngày.
- Hướng dẫn sử dụng: Uống ngày 2 lần.
- Lưu ý: Không sử dụng cho người bị tăng huyết áp.
5. Bài thuốc giảm căng thẳng
- Công dụng: Giảm stress, an thần
- Bệnh lý: Căng thẳng, mất ngủ
- Phối hợp thuốc:
- Cách chế biến: Đương quy, Tâm sen, và Lạc tiên được rửa sạch. Cho chúng vào nồi cùng với 500ml nước, sắc trên lửa nhỏ cho đến khi còn khoảng 250ml. Lọc lấy nước và uống trước khi đi ngủ.
- Hướng dẫn sử dụng: Uống trước khi ngủ.
- Lưu ý: Không dùng cho người có tiền sử bệnh tim.
6. Bài thuốc trị viêm họng
- Công dụng: Giảm viêm, giảm đau họng
- Bệnh lý: Viêm họng
- Phối hợp thuốc:
- Cách chế biến: Rửa sạch Đương quy, Cam thảo, và Bạc hà. Cho tất cả vào nồi với 600ml nước, sắc cho đến khi còn khoảng 300ml. Lọc và dùng nước này để gargar.
- Hướng dẫn sử dụng: Gargar hàng ngày.
- Lưu ý: Không sử dụng nếu dị ứng với bất kỳ thành phần nào.
7. Bài thuốc tăng cường miễn dịch
- Công dụng: Tăng cường hệ miễn dịch
- Bệnh lý: Suy giảm miễn dịch
- Phối hợp thuốc:
- Cách chế biến: Rửa sạch Đương quy, Linh chi, và Đẳng sâm. Sắc cùng 800ml nước cho đến khi còn khoảng 400ml. Lọc lấy nước để uống hàng ngày.
- Hướng dẫn sử dụng: Uống ngày 1 lần.
- Lưu ý: Thận trọng khi dùng cho người có tiền sử dị ứng.
8. Bài thuốc điều trị viêm gan
- Công dụng: Hỗ trợ điều trị viêm gan
- Bệnh lý: Viêm gan
- Phối hợp thuốc:
- Đương quy 20g
- Chi tử (Gardenia jasminoides) 10g
- Bồ công anh (Taraxacum officinale) 10g
- Cách chế biến: Đương quy, Chi tử, và Bồ công anh được rửa sạch và sắc cùng với 1 lít nước. Đun cho đến khi còn lại khoảng 500ml, lọc lấy nước thuốc.
- Hướng dẫn sử dụng: Uống hàng ngày.
- Lưu ý: Không dùng cho người bị xơ gan nặng.
9. Bài thuốc trị mất ngủ
- Công dụng: An thần, cải thiện giấc ngủ
- Bệnh lý: Mất ngủ
- Phối hợp thuốc:
- Đương quy 15g
- Sài hồ (Bupleurum chinense) 10g
- Hoàng liên (Coptis chinensis) 5g
- Cách chế biến: Rửa sạch Đương quy, Sài hồ, và Hoàng liên. Cho chúng vào nồi cùng 500ml nước, sắc trên lửa nhỏ cho đến khi còn khoảng 250ml. Lọc và uống trước khi đi ngủ.
- Hướng dẫn sử dụng: Uống mỗi tối.
- Lưu ý: Không dùng cho người có tiền sử bệnh tâm thần.
10. Bài thuốc chống lão hóa
- Công dụng: Chống lão hóa, tăng cường sức khỏe da
- Bệnh lý: Lão hóa da
- Phối hợp thuốc:
- Cách chế biến: Đương quy, Nhân sâm, và Gừng tươi rửa sạch và sắc với 800ml nước. Đun cho đến khi còn khoảng 400ml, lọc và uống hàng ngày.
- Hướng dẫn sử dụng: Uống mỗi ngày 1 lần.
- Lưu ý: Không dùng cho phụ nữ mang thai và cho con bú.
6. Kết luận:
Đương quy là một loại thảo dược quý giá, với nhiều công dụng trong y học cổ truyền. Nhờ vào những tác dụng tuyệt vời của nó, đương quy đã trở thành một phần quan trọng trong nền y học truyền thống và hiện đại.
Chào các bạn thân mến,
Tôi rất vui mừng khi bạn ghé thăm Website của tôi, nơi tôi chia sẻ những kiến thức và kinh nghiệm về chăm sóc sức khỏe. Mục tiêu của tôi là mang đến những thông tin hữu ích, giúp bạn có thêm kiến thức để chăm sóc bản thân và gia đình mình một cách tốt nhất.
Nếu bạn thấy những bài viết của tôi hữu ích và muốn ủng hộ tôi, hãy để lại những bình luận tích cực hoặc chia sẻ bài viết với bạn bè và người thân của bạn. Điều này không chỉ giúp tôi có thêm động lực để viết nhiều bài viết chất lượng hơn nữa, mà còn giúp lan tỏa kiến thức sức khỏe đến nhiều người hơn.
Ngoài ra, nếu bạn cảm thấy muốn ủng hộ tôi hơn nữa, bạn có thể “mời tôi một tách cà phê” bằng cách quét mã QR-code dưới đây để thực hiện giao dịch qua ngân hàng. Mọi sự ủng hộ, dù nhỏ, đều là nguồn động viên lớn lao đối với tôi.
Cảm ơn bạn rất nhiều vì đã dành thời gian đọc và ủng hộ website của tôi. Hãy tiếp tục theo dõi để cập nhật thêm nhiều thông tin bổ ích về sức khỏe và chăm sóc bản thân!
Trân trọng,
Bài viết liên quan
Dầu jojoba (Simmondsia chinensis) 
Anh đào dại – Cherry (Prunus avium) 
Nghể răm (Polygonum hydropiper) 
Sâm Ấn Độ (Withania somnifera) 
Quả dứa (Ananas comosus) 
Lá khế (Averrhoa carambola) 
